4. Aandacht voor de hulpvrager

'Gevangene Cindy stuurt haar slachtoffer een spijtbrief'

Cindy is een jonge vrouw van 30 jaar met een zachte blik. Nog maar kort geleden zat ze in de vrouwengevangenis, waar ze het heel moeilijk had: “Elke dag ruzie, roddel, zoveel leed.” Toch was het geen verloren tijd. Ze heeft er ook wat geleerd: oog hebben voor haar slachtoffer. Onze cursus SOS Individueel – de herstelrechtcursus die gevangenen helpt na te denken over de gevolgen van hun delict voor het slachtoffer en de samenleving – was voor haar een eyeopener. Ze deed de cursus samen met onze vrijwilliger Carla. Via de organisatie Perspectief Herstelbemiddeling probeert ze nu in contact te komen met haar slachtoffer om haar te zeggen dat ze spijt heeft. Cindy wacht (op het moment van ons gesprek) nog op antwoord van haar slachtoffer. En dat vindt ze spannend.

Normaal gezin

Het lag niet aan haar jeugd of aan de opvoeding dat ze in de gevangenis terechtkwam, zegt Cindy. Ze maakte zélf de verkeerde keuzes.

Cindy is de jongste in een gezin met zes kinderen. Met vier van hen gaat het voorspoedig: ze studeerden en hebben werk. Maar één van haar oudere broers was nog maar een tiener toen hij na een geweldsdelict de gevangenis in moest. “Dat heeft veel met mijn familie gedaan. Als kind ging ik jarenlang elke week bij hem op bezoek.”

Rebels

Als puber was Cindy super rebels. Dat werd er niet beter op toen haar ouders uit elkaar gingen. Cindy bleef bij haar moeder wonen. Toen haar moeder ernstig ziek werd en haar baan verloor, besloot Cindy de prostitutie in te gaan om voor inkomen te zorgen. Een schoolopleiding maakte ze nooit af. Haar leven werd bijzonder zwaar toen haar moeder overleed en Cindy ineens geen moeder, geen huis en geen stabiliteit meer had. “Ik kon haar overlijden moeilijk accepteren en raakte in een depressie. Ik was te moe om te werken. Toen bedacht ik dat ik andere meiden voor me kon laten werken.

Mijn gedetineerde broer wist een meisje dat geen vaste woonplek had en de prostitutie in wilde. Ik maakte een advertentie voor haar, met als adres het appartement waar ik woonde. Daar is het mis gegaan. Het bleek een vrouw met een verstandelijke beperking. Ze had een vriendje dat best knap was. Ik wilde niet inzien dat hij haar misleidde.”

De situatie veranderde drastisch toen deze vrouw aangifte deed bij de politie. Cindy werd samen met andere betrokkenen opgepakt en veroordeeld voor medeplichtigheid aan mensenhandel.

In hoger beroep kreeg ze 6 maanden cel en een boete van 6.000 euro. “Ik vind het jammer van de schadevergoeding die ik moet betalen, maar de straf heb ik verdiend.”

Schoon schip

Aan de SOS-training die ze in de gevangenis volgde, heeft Cindy veel gehad. “SOS zet je aan het denken.” Ze heeft echt spijt van de keuzes die ze maakte en ze besluit schoon schip te

maken. Als ‘hersteldaad’ aan het eind van haar SOS-training betuigt ze via een zelfgeschreven, indringend gedicht spijt aan haar slachtoffer. Ze wil het graag aan haar slachtoffer geven, haar in de ogen kunnen kijken. Ze wacht nu met heel veel spanning de berichten af van Perspectief Herstelbemiddeling die bezig is het contact te leggen.

Ondertussen is Cindy druk bezig haar leven een andere wending te geven, ze solliciteert, zoekt werk en een opleiding. Binnenkort krijgt ze daarbij steun van een andere vrijwilliger van Gevangenenzorg, iemand die in haar buurt woont.

4.1 Aandacht voor Gevangenen

Begin 2022 hadden we de hoop om al snel weer present te kunnen zijn bij onze gevangen hulpvragers. De coronamaatregelen werden na een harde lockdown, in de eerste maanden langzaam versoepeld. Uiteindelijk vervielen pas in maart de laatste maatregelen. Daarna konden onze vrijwilligers weer op bezoek en werden andere programma’s weer opgestart.

Op bezoek

In 2022 hebben onze vrijwilligers in totaal 316 gevangenen bezocht. We verwelkomden 116 nieuwe gevangenen, met ieder hun eigen verhaal en vragen. Veel gevangenen geven aan het het vaak moeilijk te vinden om orde te scheppen in de ‘chaos van hun leven’. Het bezoek door vrijwilligers is voor hen goud waard.

“Ik vind juist de wisselwerking tussen mijn casemanager en Gevangenenzorg Nederland de sleutel tot succes.”

- Joost, gevangene

Meet up

Vrijwilligers zijn bij een Meet Up een aantal uur op een leefafdeling van een gevangenis aanwezig voor een vrijblijvend contact. Gevangenen die (nog) geen behoefte hebben aan een bezoekvrijwilliger voor langer contact, kunnen op deze wijze toch even hun verhaal doen en eventueel advies vragen. Pas in de loop van het tweede kwartaal konden we de Meet Up weer opstarten. Het bleef in 2022 bij de PI’s van Rotterdam, locatie Hoogvliet en PI Veenhuizen, locatie Esserheem, op in totaal 4 leefafdelingen. De verwachting is dat er in 2023 weer in 4 PI’s Meet Ups op 11 leefafdelingen zullen draaien.

SOS

Herstelgericht werken wordt steeds belangrijker. De Wet Straffen en Beschermen (Wet SenB) heeft als visie ‘Recht doen, kansen bieden’, waarbij geldt: 1) Straf is straf, 2) gedrag telt en 3) werken aan veilige terugkeer. De bijbehorende acties richting een veilige terugkeer worden vastgelegd in een detentie- en re-integratieplan (D&R-plan). GNd kan daarin bijdragen door het aanbod van herstelgerichte SOS-programma’s. Deze cursussen, waarin gesproken wordt over Schuld, Slachtoffers en Samenleving, stellen ‘verantwoordelijkheid nemen’ centraal. SOS kent naast een groepscursus ook de varianten Individueel, Follow Up en Nazorggesprekken. Dankzij onze betrokken vrijwilligers konden we weer ruim 100 hulpvragers deze cursussen laten volgen.

316 hulpvragers kregen in 2022 bezoek van onze vrijwilligers (t.o.v. doel 230), die hen een luisterend oor boden en voorzagen van adviezen richting herstel.

258 kinderen werden verblijd met een verjaardagscadeautje namens hun vader of moeder.

Er werden 43 SOS cursussen gegeven (waarvan 2 in een tbs- kliniek); 31 gevangenen ontvingen daarnaast nog een SOS Follow up (11) cq. SOS Nazorggesprekken.

'Je kunt je hart luchten. Daar knap je van op'

“Ik had nog nooit last gehad met de politie”, zegt Jan (midden vijftig). Hij had na een moeilijke tijd fijn werk en met hulp zijn financiën weer op orde. Met zijn nieuwe vriendin en hun kleuterzoontje woonde hij in een kleine flat die hij eigenhandig had opgeknapt. Zijn vriendin weet, in tegenstelling tot Jan, prima de weg op de computer. Ze kon bij zijn bankrekening, waardoor het fragiele financiële evenwicht uit balans raakte. Ze kregen hevige discussies over de financiën, maar ook over opvoeding en huishouden.

Ruzie

Ruim twee jaar geleden liep een ruzie over de financiën totaal uit de hand. De buren in de flat waarschuwden de politie en Jan werd opgepakt. “Ze slaan je gelijk in de boeien alsof je een crimineel bent. Ik begrijp hun protocol, maar het kan ook op een andere manier.” Hij vindt het

nog moeilijk. “Alle buren van de flat stonden te kijken hoe ik het politiebusje in werd geduwd, met mijn armen op de rug en in de boeien.” Hij werd voor een nacht opgesloten in een politiecel.

Jan kreeg een voorwaardelijke gevangenisstraf voor huiselijk geweld. De voorwaarden waren dat hij zich twee jaar lang elke twee weken bij de reclassering moest melden voor een gesprek en dat hij in therapie ging.

Via de reclassering hoorde Jan dat hij bezoek kon krijgen van een vrijwilliger van Gevangenenzorg, hoewel hij niet gevangen zit of heeft gezeten. Daar maakte hij dankbaar gebruik van en zo kwam onze vrijwilliger Matthijs in beeld. “Het klikte gelijk”, zegt Jan. Hij vindt het fijn om te kunnen praten over alles wat op hem afkomt. Eén keer per maand komt Matthijs een ochtend op bezoek, en als dat nodig is, wat vaker. Lukt het Jan bijvoorbeeld niet om een formulier in te vullen, dan komt Matthijs hem helpen. Jan is daar erg blij mee. “Als ik ergens mee zit, kan ik om raad vragen

Dat vind ik zo fijn eraan.” Hij heeft dit nodig om zijn leven op de rit te houden.

Er zijn voor de medemens

Het bleek verstandig om de vriendin van Jan erbij te betrekken. Ze woont inmiddels ergens anders, maar ze hebben nog veel contact met elkaar. Jan helpt haar waar nodig, zowel financieel als bij de opvoeding. Hun zoontje is afwisselend bij zijn vader en moeder. Jan is gek op zijn zoontje: “Mijn alles”, zegt hij trots als hij een foto van zijn kind laat zien. Zijn vriendin stond open voor een gesprek met Jan en een andere vrijwilliger van Gevangenenzorg. De uitkomst was dat Jan en zijn vriendin werden doorverwezen naar een organisatie die hen kan begeleiden bij de omgang met elkaar, de opvoeding en de financiën. Dat neemt de druk op Jan wat weg. Matthijs heeft geen contact met de vriendin, hij is er helemaal voor Jan. Daar

heeft Matthijs, nu hij met pensioen is, de tijd voor. “Ik wil met mensen in contact treden, er zijn voor mijn medemens. Wie hij of zij ook is. Ook vanuit mijn christen-zijn wil ik naast de mensen staan.”

Uitkomst

Jan is dankbaar voor de bezoeken en de aandacht van Matthijs. Hij heeft weinig contact met zijn familie. Zijn ouders en broer met wie hij het goed kon vinden, leven niet meer. Eén muur van zijn flat is ingericht met portretfoto’s en persoonlijke voorwerpen van hen, als gedenkplaats. Zijn dochter uit een eerder huwelijk woont ver weg en moet zelf alle zeilen bijzetten om haar gezin in goede banen te leiden. Hij ziet haar weinig.

Voor Jan is het een uitkomst dat hij bij Matthijs steeds zijn verhaal kwijt kan en hem om raad kan vragen. Dat neemt de spanning weg die hij vroeger opkropte. Of zoals Jan het zegt: “Je kan je hart luchten. Daar knap je zo van op.”

4.2 Aandacht voor Terugkeer

Gevangenenzorg Nederland levert een bijdrage aan een goede terugkeer van (ex-)gevangenen in de maatschappij. Gevangenen worden kansen geboden door passende hulp gericht op werk, een sociaal netwerk en huisvesting. Toekomstperspectief op deze leefgebieden is cruciaal om weer te kunnen functioneren in de maatschappij en een nieuw bestaan op te kunnen bouwen zonder criminaliteit en detentie. Daarnaast bieden we deze hulp aan een groep hulpvragers die niet vast heeft gezeten, maar wel reclasseringstoezicht opgelegd heeft gekregen.

Maatwerk

De focus van Maatwerk is arbeidsintegratie. In 2022 is een driejarige pilot gestart in PI Alphen a/d Rijn. Dit op verzoek van de minister voor Rechtsbescherming met als vraag te bezien hoe de geleerde lessen uit de succesvolle pilot De Compagnie (2016-2021 PI Krimpen a/d IJssel) op een duurzame wijze in het reguliere proces van de gevangenis kunnen worden geïmplementeerd.

Centraal in het aanbod naar de gevangene staat onze Cursus ArbeidsOriëntatie (CAO). Die helpt de gevangene een beroep te kiezen dat bij hem past en om te gaan leren.

De opstart van het project in een nieuwe omgeving vroeg de nodige tijd. Daarnaast was de gevangenis tot en met maart gesloten vanwege corona.

Na het eerste pilotjaar (2022) is de belangrijkste conclusie dat er omgedacht moet worden van concept naar contact. De (groeps)aanpak van De Compagnie is niet één op één over te zetten in een (individuele) aanpak. Het vertrekpunt zal juist het persoonlijk contact moeten zijn, waarna het aanbod (van Maatwerk) kan volgen. Het in contact komen is de grootste uitdaging. Dat geldt niet alleen in Alphen, maar ook in andere gevangenissen waar we de bezoeken en de CAO aanbieden. We hadden de verwachting dat er 70 nieuwe trajecten zouden starten.

In de praktijk startten er slechts 25 van de 47 aanmeldingen. Een deel van de aanmeldingen werd geen traject vanwege te kort strafrestant, overplaatsing naar andere PI’s of afwijzing door het MDO. In 2022 zijn intussen 12 CAO’s gestart en 18 gevangenen bemiddeld naar werk. Daaronder was ook een aantal oud-deelnemers van De Compagnie. De doorgaande zorg aan hen is onderdeel van opdracht van de Minister, waarmee we uiteraard blij zijn.

Nazorg

We zijn dankbaar dat we temidden van diverse personele uitdagingen maar liefst 156 hulpvragers van dienst mochten zijn bij hun integratie. Dat waren er ruim 30 meer dan verwacht. Zeker brengen we ook hulde aan onze vrijwilligers voor hun trouw en toewijding.

Reclassering

Sinds 2021 werken we contractueel samen met de Reclassering in een meerjarig pilot project. Vrijwilligers worden in deze samenwerking gekoppeld aan reclassanten om op deze wijze een bijdrage te leveren aan resocialisatie en re-integratie. In 2022 zijn 33 nieuwe trajecten gestart. In totaal kwam het aantal trajecten dat jaar op 37.

Stichting Ontmoeting

In het kader van het Forensisch label van Stichting Ontmoeting, is GNd in een feestelijke bijeenkomst in september een samenwerking met hen aangegaan. De bedoeling is gevangenen al vroegtijdig in de gevangenis een perspectief te geven op begeleid wonen na detentie bij één van de woonvormen van Ontmoeting. Zo ontstaat er al vroeg een warme overdracht vanuit een bestaand GNd-traject Een te overbruggen obstakel is de complexe regelgeving.

Het plaatsen van ex-gevangenen in begeleid wonen na detentie kan complex zijn vanuit verschillende wet- en regelgevende perspectieven. Een voorbeeld hiervan is de huisvestingswetgeving. Ex-gevangenen ondervinden problemen bij het vinden van geschikte huisvesting wegens discriminatie, ondanks wetgeving die huisvestingsaanbieders dat verbiedt. Dit beperkt de opties voor huisvesting en vertraagt het plaatsingsproces. Een andere vertragende factor is de sociale zekerheidswetgeving m.b.t. het al dan niet (tijdig) ontvangen van een uitkering. Een derde vertragende factor kunnen juridische beperkingen zijn rondom werkgelegenheid en reizen.

Kortom, het plaatsen van ex-gevangenen in begeleid wonen na detentie kan complex zijn vanwege verschillende wet- en regelgevende factoren die van invloed zijn op hun huisvesting, financiële middelen, werkgelegenheid, rechten en vrijheden. Het vereist een integrale benadering die rekening houdt met hun individuele behoeften en omstandigheden om succesvol te zijn.

Netwerkgesprekken

Om succesvol terug te keren in de samenleving is goed contact met het netwerk van groot belang. Vandaar dat we in het verleden zijn gestart met Netwerkgesprekken voor gevangenen die een nieuw netwerk op willen bouwen. We hebben daar goede ervaringen mee. Het opstarten van een Netwerkgesprek vraagt de nodige tijd en voorbereiding. We hebben helaas nog geen kans gezien om hier meer op in te zetten. In 2022 bleef het dan ook beperkt tot een enkel Netwerkgesprek.

‘Je weet niet wat je overkomt’

Wie Anna (30 jaar) en Roos (26) tegenkomt, ziet twee vrolijke jonge vrouwen. Ze werken allebei hard, hebben hun eerste kindje gekregen en ze lijken volop te genieten van alles wat het leven hen biedt. Ze genieten ook, maar er is een knik gekomen in hun leven. Allebei maakten ze mee dat hun jongere broer volledig onverwacht werd opgepakt en gevangen gezet. De broers met wie ze zo hecht zijn. “Er ligt een schaduw over alles”, zegt Anna.

De 26-jarige broer van Anna werd bijna een jaar geleden meegenomen door een zwaar bewapend arrestatieteam. “Je weet niet wat je overkomt. Het is niet te bevatten. En je kunt er met niemand over praten. Niemand snapt het. Alleen Roos”, zegt Anna.

Boosheid en gemis

Roos beaamt dat meteen: “Er zijn zoveel gevoelens, het gemis, de boosheid, het verdriet van jezelf en van je ouders. Zoveel vragen. Wie kun je nog vertrouwen? Het is zoveel meer dan alleen het feit dat je broer vastzit.” Samen met Anna vertelt ze wat het betekent als je broer in de gevangenis belandt.

De 23-jarige boer van Roos verdween in april onverwachts. Ze zouden als gezin met elkaar gaan eten, maar haar broer kwam maar niet. Zelfs geen berichtje.

Nadat ze drie dagen taal noch teken van hem ontvingen, gaven zijn ouders hem als vermist op bij de politie. Later bleek hij in het buitenland te zijn opgepakt in verband met drugs. Pas een maand na zijn verdwijning kregen ze een brief van hem. Vanuit de gevangenis.

Roos: “Die beginperiode met alle onzekerheid gaf zoveel emoties bij ons allemaal. Je hebt vragen, bent boos, maar je vindt het als zus ook zielig dat hij daar alleen zit.” Anna en Roos merken dat mensen in hun omgeving hen zijn gaan mijden of anders gaan behandelen. “Je wordt als zus ook veroordeeld. Meteen en voor honderd procent.”

Nachtmerrie

Zowel Anna als Roos zijn al googelend bij Gevangenenzorg terechtgekomen en in gesprek geraakt met onze maatschappelijk

werker Gerdine. Allebei hadden ze aangegeven dat ze graag met een leeftijdgenoot zouden willen praten die hetzelfde heeft meegemaakt.

De klik tussen de beide jonge vrouwen was er vrijwel meteen. Op donderdag hadden ze voor het eerst contact via whatsapp en op zaterdag hadden ze al hun eerste afspraak op neutraal terrein. “We hebben daar superlang gezeten”, vertelt Anna lachend. En daarna is er geen dag meer geweest waarop ze geen contact hadden. Ze hebben dat zó nodig. “Je voelt je zo alleen. Je hele wereld is zomaar opeens veranderd in een nachtmerrie. Op onze leeftijd hebben veel mensen nog niet zoiets meegemaakt. Als ik Roos niet had gehad, weet ik niet waar ik nu was.”

Natuurlijk, ze kunnen er ook over praten met hun partners en ouders, maar toch is dat anders. Ze willen er tegenover hen niet steeds opnieuw over beginnen. Het is daarom fijn dat ze elkaar hebben.

Herkenning

Het is om deze reden dat Gevangenenzorg achterblijvende familieleden niet alleen de mogelijkheid biedt een bezoekvrijwilliger te vragen, maar hen ook de kans biedt op onderlinge ontmoetingen. Dat kan tijdens verschillende ontmoetingsdagen in het land. Tijdens die dagen kunnen familieleden iemand spreken met dezelfde ervaringen. Dat geeft herkenning, het gevoel dat je niet de enige bent die in deze situatie zit. Per ontmoetingsbijeenkomst zijn ongeveer tien familieleden aanwezig. Ze gaan met elkaar in

gesprek, of met onze maatschappelijk werkers en bezoekvrijwilligers die hierbij ook aanwezig zijn.

Liefdevol gezin

Voor Anna en Roos was de onderlinge herkenning groot. Hun situaties zijn vergelijkbaar. Allebei zijn ze opgegroeid in een liefdevol en hecht gezin. Met ouders die hard werken, een gezin waar normen en waarden hoog staan. Niets wees erop dat het zo mis zou kunnen gaan. “Het was niet nodig geweest”, zeggen ze allebei. Voor het geld hadden hun broers niet in de drugshandel terecht hoeven komen.

Roos: “Het is ons overkomen. Ik vind het fijn dat ik nu contact heb met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt. Andere mensen voelen niet wat jij voelt. Je gaat nadenken over dingen waarover je voorheen nooit nadacht. Ik merk ook dat ik op mijn hoede ben. Ik ben ook een beetje angstig.” Voor beiden geldt dat ook angst een gevolg is van het drugsdelict van hun broers.

De gevolgen voor beide zussen zijn enorm. En toch: je ziet hoeveel ze van hun broers houden. “Nu pas weet je hoe gek je op elkaar bent. Dat spreken we ook uit.” Maar er is ook ruimte voor boosheid, al laat Roos dat in haar brieven aan haar broer achterwege. Anna: “Als ik boos ben, denk ik: hij heeft mij dit wel aangedaan. Ik heb nu zoveel zorgen, ook om mijn ouders. Daar ben ik best boos over. Dan zou ik willen zeggen: Hoe denk je dat dit voor ons is?”

4.3 Aandacht voor Achterblijvers

Niet alleen gevangenen hebben toekomstperspectief nodig. Achterblijvers hebben die behoefte ook. Vandaar dat GNd door middel van het programma Aandacht voor Achterblijvers (AvA) dit perspectief biedt aan ouders, kinderen en partners van gevangenen.

Bezoektrajecten

De instroom van achterblijvers blijft gelijkmatig met 75 nieuwe aanmeldingen in 2022. In totaal konden onze vrijwilligers in 193 trajecten (doel 175) bij achterblijvers op bezoek. Binnen deze trajecten blijken ruim 70 kinderen tot en met 17 jaar aanwezig te zijn. Voor deze gezinnen is door vrijwilligers een kerstattentie geregeld.

“Ik heb net je pakketje met lijstje en cadeautje ontvangen… Ik ben er stil van, de tekst raakte me! Echt heel mooi! Dankjewel!”

- Chantal, achterblijver

Bel- en mailconsulten en chat

Diverse achterblijvers weten AvA te vinden als zij behoefte hebben aan een eenmalig contact voor een luisterend oor of een adviesgesprek. Zij nemen contact op via bel-en mailconsulten of via de chatfunctie op de GNd-website. In 2022 konden we zo nog eens 193 mensen verder helpen. Via de chat hadden we 214 maal contact met 139 individuele hulpvragers.

Ontmoetingsdagen en Thuisfrontinformatiedagen

Achterblijvers hebben de behoefte om elkaar als lotgenoten te ontmoeten voor (h)erkenning en om de mogelijkheid te hebben om (praktische) vragen te bespreken. We konden voor hen in 2022 3 Ontmoetingsdagen organiseren met in totaal 21 deelnemers. Verder is AvA is betrokken bij de Thuisfrontinformatiedagen van Reclassering Bureau Buitenland. In 2022 was AvA bij 4 van deze dagen aanwezig met 48 bezoekers. AvA is, op verzoek van Reclassering, betrokken bij de begeleiding van het Lotgenotencontact. Daarnaast deelt AvA informatie over het AvA-hulpaanbod.

“Het was een hele mooie waardevolle dag. Waar plaats was voor gesprekken, emoties en herkenning. Maak er een volle dag van. Het was zo snel voorbij.”

- Ingrid, achterblijver

Ontvangstplek

Voor achterblijvers is het op bezoek gaan in de gevangenis soms best beladen. Ze komen op bezoek in een voor hen vaak onbekende wereld en lopen rond met allerlei vragen. Om hen hierin te begeleiden zijn we in gesprek gegaan met een tweetal gevangenissen om een Ontvangstplek in te richten. De verwachting is dat AvA in 2023 daadwerkelijk kan starten met een Ontvangstplek in Alphen en Dordrecht.

Kindercadeauprogramma

Gevangenen kunnen hun kinderen voor hun verjaardag verrassen met een verjaardagscadeautje van ongeveer 10 euro. Na de aanvraag wordt de andere ouder / verzorger gebeld voor goedkeuring. GNd koopt dit cadeautje namens de gevangene en laat het bezorgen door een vrijwilliger of via de post. Ondanks het feit dat we de kerstcadeautjes dit jaar niet konden uitvoeren, konden we in 2022 toch 258 kinderen verblijden met een verjaardagscadeautje van hun vader of moeder. 18 van deze aanvragen kwamen via onze partnerorganisatie Epafras binnen.

Voor 193 achterblijvende gezinnen of ouders was er vrijwilligersbezoek..

193 mensen konden we verder helpen via een bel- of mailconsult. Via de chat hadden we 214 maal contact met 139 individuele hulpvragers.

157 tbs-patiënten ontvingen bezoek van een vrijwilliger.

Fatima’s 34ste verjaardag

Het eerste bezoek aan Fatima was boven verwachting verlopen. Terwijl de maatschappelijk werker van de tbs-kliniek van tevoren had gewaarschuwd dat Fatima erg grillig was in haar gedrag en super gestrest kon zijn, viel het kennismakingsbezoek mee. Tegen de verwachting in kwam Fatima gewoon keurig op tijd aangewandeld met haar begeleider.

“Dat u zomaar alleen voor mij komt. Dat vind ik best tof!’’, zegt Fatima. Ze is erg zenuwachtig merk ik. Ik had te horen gekregen dat ze in tenminste 20 pleeggezinnen was opgegroeid, voor een paar fikse geweldsdelicten al meer dan 3 jaar vast zat, en min of meer was uitbehandeld door de professionals. ”We kijken alleen nog of we de chemische balans in de medicijnen nog wat kunnen bijstellen zodat haar gedrag wat rustiger wordt”, had de begeleider mij van tevoren toevertrouwd. Therapieën waren allemaal al een keer uitgeprobeerd. Fatima had er haar buik vol van. Uit protest was ze al maanden apathisch. Ze lag sinds 3 maanden de hele dag in bed en weigerde mee te doen aan zo’n beetje alles.

Op hakken

Fatima stelt me een geïnteresseerde vraag over mijn kinderen. En ook wil ze weten waarom ik dit bezoekwerk eigenlijk doe. ,”Best speciaal”, is haar antwoord. Aan het eind van het gesprek neem ik met een goed gevoel afscheid. De begeleider is verbijsterd als ze hoort dat Fatima me bij het afscheid spontaan uitnodigt voor haar 34ste verjaardag over twee weken. “Hoe zal ik mijn haar doen, gekruld of gestyled?’’, vraagt Fatima. Ik mag het zeggen. Of ik dan ook mijn hakken aan doe? “Natuurlijk”, antwoord ik. ‘’En ik trek mijn jurk met stippen aan.’’ Fatima’s ogen lichten op. ‘’Dan trek ik mijn zwarte pumps aan’’, zegt ze. “Doe je dan je haren in de krul?’’ Twee weken later staat Fatima klaar met een zelf gebakken cake en ben ik haar enige verjaardagsvisite. ‘’Zo top dat jij geen hulpverlener bent, en gewoon een normaal mens’’, vertelt ze als ik haar een compliment geef over haar party outfit. We hadden samen fun!

– Marjon, bezoekvrijwilliger

4.4 Aandacht voor tbs-patiënten

Het resocialisatieproces van een tbs-patiënt kent de nodige hobbels. Tbs-patiënten hebben ernstige delicten gepleegd en zijn psychisch ziek. Enkele ingrijpende verlofincidenten (op een totaal van 70.0000 verloven per paar) kleuren de publieke opinie. De behandeling in een tbs-kliniek is echter uiteindelijk gericht op terugkeer in de maatschappij. Vanuit onze basishouding dat ieder mens kostbaar is, wil GNd er juist ook voor hen zijn.

Bezoektrajecten

Vanwege afschaling in medewerkers is er actief ingezet op een langzame afschaling in het aantal trajecten. Daarbij zijn ook de procedures tegen het licht gehouden en is ervoor gekozen om te werken volgens de richtlijn dat een traject 12 tot 18 maanden doorloopt wanneer iemand buiten de kliniek gaat wonen. Met een aantal Forensisch Psychiatrische Centra en – Klinieken hebben we een samenwerkingsovereenkomst. We bereikten in totaal nog 228 hulpvragers (2021: 215), maar het aantal gelijktijdig lopende trajecten is wel gedaald van 180 naar 157. 

“In het begin was de patiënt heel afwerend. Langzamerhand werd hij rustig. Toen hij vroeg waar ik vandaan kwam, antwoordde ik dat ik uit de buurt van Groningen kom. De hulpvrager keek verbaasd en zei: ‘Kom je helemaal daar vandaan, alleen voor mij?’ Vervolgens stak hij zijn hand uit naar mij en was het ijs gebroken.”

- Piet, vrijwilliger

Meet Up ForZo

Vanwege omstandigheden in de kliniek waar we een Meet Up ForZo draaiden en vanwege de personele bezetting bij GNd is besloten deze voor onbepaalde tijd op on hold te zetten.

SOS ForZo

We waren met onze SOS Cursus ForZo in tbs-kliniek FPC Dr. S. van Mesdag. In 2022 kon deze tweemaal gegeven worden. Deze pilot was succesvol, maar door een combinatie van personele en financiële belemmeringen hebben we helaas moeten besluiten deze pilot niet voort te zetten in 2023.